Kleermaker (2)

Een wijvenberoep had mijn vader. Waarschijnlijk heeft niemand het ooit hardop tegen hem gezegd. Maar op het Bickerseiland was de algemene mening dat een vent die met spelden tussen zijn lippen en een meetlint om zijn nek achter een naaimachine gaat zitten, geen echte vent kon zijn. De mannen in mijn vaders schoonfamilie onderhielden hun gezinnen met bezigheden die hun rauwe mannelijkheid benadrukten. Gevaarlijke ongeregelde handel in veelsoortige voorwerpen, gebruikte of nieuwe, niet zelden in een schemerige loods opgekocht van dieven of helers. Gloednieuwe spijkerbroeken in alle maten of gymschoenen met dikke zolen waren er soms in de woning van mijn oom F. opeens voor ingewijden te koop. Van die oom was bekend dat hij elke nacht zijn zwarte kapitaal in een loodzware leren portefeuille mee naar bed nam. Andere ooms zaten in de huizensloperij. ’s Zomers gingen mijn neefje T. en ik kijken hoe ze met onbloot bovenlijf en glimmend van het zweet inramden op de muren van de afbraakpanden in onze buurt. Mijn oom T. senior, de vader van mijn neefje T., was in de haven koppelbaas, maar daalde ook zelf mee af in de gigantische ruimen van de geleegde olietankers, waar zijn dagarbeiders de giftige zwarte drab van de bodem moesten schrapen.
En mijn vader, hun boerenzwagertje, kreeg op vrijdag zijn doorschijnend loonzakje mee naar huis omdat hij de hele week een naaimachine had laten snorren.
Gelukkig voor hem, was mijn vader door zijn huwelijk met mijn moeder ‘eigen’ geworden in de familie. Die status vrijwaarde hem van openlijke spot met zijn weinig masculiene broodwinning. Jopie was kleermaker, en om te laten merken dat je dat een heel normaal beroep vond, ging je bij hem langs om te vragen of hij je nieuwe broek wat wilde inkorten.
Als ik met mijn neefje T. op straat speelde, begaven we ons soms in wilde lofzangen op de lichaamskracht van onze ooms en vaders. In onze hoofden hielden we een voortdurend geactualiseerde statistiek bij van welk zwaar voorwerp elke afzonderlijke volwassen man in onze familie ‘makkelijk’ kon optillen. In ongeremde bewondering buitelden we dan over elkaar heen, onze fantasieën steeds verder reikend.
‘Ome F. kan makkelijk zo’n balk van de treinen....’
‘Ome J. tilt zo een Renaultje-vier van de grond, heb ik zelf gezien....’
Wanneer mijn vader aan de beurt was, zaten we altijd met een pijnlijk probleem. Om onze nevensolidariteit te dienen, begon dan vaak juist T. - en niet ik - gloedvol te pleiten voor mijn vaders kleermakersspieren. Kleermakers moesten volgens hem ook wel eens zware dingen tillen, al wist hij niet meteen wát. En hij had kort geleden, toen mijn vader even in zijn hemd op een vuilnisbak in de zon zat, écht wel spierballen gezien. Hij dacht dat mijn vader ‘toch makkelijk wel een... eh...’ Ik knikte dan en ging snel over op een volgende krachtpatser, opgelucht dat het moeilijke moment voorbij was. Maar allebei wisten we dat mijn vader een geval apart was, dat hij alleen pro forma in onze lijst was opgenomen.
Waarschijnlijk drukte deze minderwaardige positie meer op mijn ziel dan ik mij nu herinner, want op een avond, vlak voor ik naar bed moest, heb ik mijn vader er openlijk over aangesproken. Of kleermakers ook sterk waren, wilde ik weten. Of hij net zo zwaar kon tillen als al die kasten van ooms. Over zijn gezicht ging een vlaag ergernis die hij snel wegtrok en omzette in een milde glimlach. Hij was helemaal geen kleermaker meer, onthulde hij. Als je in een confectiefabriek werkte, dan heette dat geen kleermaker. Hij zaagde met manshoge gierende machines, vakkundig zwenkend over de patroonlijnen, door dikke stapels kledingstof. Op de snijzaal van een grote mantelfabriek, daar werkte hij. En hij was chef. Niet kleermaker, maar chef van de snijzaal van damesmantelfabriek Stibbe.
Hij sprak zacht, zonder enige nadruk, en met wegvluchtende ogen. Alsof hij eigenlijk niet wilde dat ik hem verstond. Daardoor ontnam hij me de gelegenheid te reageren met de bewondering waartoe ik me verplicht voelde. Waarschijnlijk besefte hij dat zijn zoon met een ‘chef van de snijzaal’ in plaats van een ‘kleermaker’ als vader niet veel opschoot tussen de jongens van het Bickerseiland. In zijn wanhopige wil om me tegemoet te komen, voegde hij toe dat de dikke rollen stof die hij soms uit het magazijn naar boven moest dragen, ‘minstens 50 kilo’ wogen. Daarna deed hij zo snel mogelijk het licht uit bij mijn bed.
Met die rollen stof (‘net zo zwaar als tante M.’, zei ik tegen neefje T.), dit onaanvechtbare bewijs van mijn vaders fysieke kunnen, heb ik inderdaad geprobeerd om zijn schijnpositie op onze lijst van mannetjesputters echte geldigheid te geven. Maar ik zag meteen dat de doorgeslagen jubelende reactie van T. (‘Kolere, man, 50 kilo...!’) niet meer dan beleefdheid was. Mijn vader zou nooit een oom worden.